Midden op het levendige Berlijnplein in Leidsche Rijn bloeien initiatieven die bewoners samenbrengen en versterken. Zo biedt de Buurtwerkkamer een veilige haven waar kwetsbare bewoners worden gezien, gehoord en geholpen. Aan de andere kant zet Het Nieuw Utrechts Toneel (Het NUT) via prikkelend theater aan tot nadenken en verandering. Tijd voor een kopje koffie met Beatriz Escalona Santana (Buurtwerkkamer) en Emma Burgers (Het NUT) om bij te kletsen over het helpen van mensen in Leidsche Rijn.
Iets verscholen achter buurtrestaurant Venster opent elke werkdag om tien uur ‘s ochtends een bijzondere plek haar deur. De Buurtwerkkamer is er voor iedereen: van een kopje koffie tot hulp bij ingewikkelde formulieren. “Het allerbelangrijkste is dat je tijd neemt voor mensen,” zegt Beatriz, teamcoördinator. Beatriz (52) weet uit eigen ervaring hoe belangrijk het is om gehoord en gezien te worden. Als Chileense kwam ze op jonge leeftijd naar Nederland, om hier als kind geadopteerd te worden. Dit gebeurde niet en ze groeide op in een pleeggezin. Ze leeft al sinds haar vijftiende zelfstandig. “Anderen hebben me erdoorheen gesleept, door alle moeilijke fases in mijn leven. Dat is heel bijzonder: niet alleen vrienden en bekenden, maar ook leerkrachten, docenten en psychologen die zeiden: we gaan je helpen en het komt goed.”
Een veilige haven
Die ervaring vormt de basis van haar werk bij de Buurtwerkkamer, waar ze al vijf jaar actief is. Samen met één andere vaste kracht en verschillende vrijwilligers, bewoners en stagiaires biedt ze een veilige haven voor kwetsbare mensen in de wijk. “We richten ons op iedereen die behoefte heeft aan ondersteuning, van hulp bij aanvragen tot gewoon een praatje maken.” Het concept is eenvoudig, maar krachtig: laagdrempeligheid staat centraal. Bezoekers kunnen aansluiten bij het gemeenschappelijke eten (twee keer per week voor vier euro), meedoen aan creatieve activiteiten of deelnemen aan praatgroepen. “Een kopje koffie is het allerbelangrijkste. Je kunt hier altijd binnenlopen voor een praatje.”
De Buurtwerkkamer werkt nauw samen met instanties als Lister en Altrecht, maar biedt wat het reguliere systeem vaak mist: tijd en persoonlijke aandacht. “Het systeem in Nederland wordt steeds ingewikkelder en drukker. Door personeelstekorten heeft niemand meer tijd voor een praatje. En dat is juist het allerbelangrijkste: de tijd nemen om met iemand te praten.” Ze ziet dagelijks hoe het huidige systeem bepaalde groepen in de steek laat.
“We werken bijvoorbeeld met mensen van de Tussenvoorziening die niet altijd goed begrepen worden. Hier oordelen we niet over wie je bent.” Tegelijkertijd merkt ze dat ‘rijkere’ bewoners, met problemen, vaak een drempel ervaren. “Er hangt taboe op hulp vragen. Helemaal wat betreft financiën. Door ons open te stellen, proberen we ook deze mensen te bereiken.”
Rijk, arm, jong en oud
Om verschillende lagen van de samenleving bij elkaar te brengen, organiseert Beatriz activiteiten zoals weggeefdagen en seizoensfairs op het plein.
“We maken het zo toegankelijk dat iedereen kan komen: rijk en arm, jong en oud. Niemand uitsluiten kost tijd en vertrouwen.” De uitdagingen zijn er ook. De Buurtwerkkamer ligt wat verscholen, waardoor veel potentiële bezoekers hen niet zien. En Leidsche Rijn blijkt soms lastig te activeren. Toch blijft Beatriz optimistisch. Na de zomer wil ze het gemeenschappelijke eten nog goedkoper maken en nieuwe activiteiten zoals bloemschikken aanbieden.
“Er zitten veel financiële problemen achter de voordeur. We werken veel met fondsen om dingen gratis aan te kunnen blijven bieden.”
(Tekst gaat verder onder de foto)
Het NUT: Nuttig theater met een boodschap
Pleingenoten van de Buurtwerkkamer zijn de creatieve en maatschappelijk bewuste makers van Het NUT. Het Nieuw Utrechts Toneel is het meest gastvrije theatergezelschap van Nederland. Ze maken theater over de strijd tussen toekomst en verleden. Theater is niet om naar te kijken, het is een aanleiding om met elkaar te praten. Het theater brengt beweging in wat vastzit en biedt houvast wanneer alles in beweging is.
Emma Burgers doet de Communicatie & Content voor het gezelschap: “Onze uitvalsbasis is aan het Berlijnplein. Dat is leuk, we zitten daar met onze studio en kantoor en soms ook met jonge makers. We zoeken en vinden bewust ook verbinding op het plein. Soms zien we ook een ander perspectief: vaak als we onderzoek doen naar het een, doen we tegelijkertijd ook onderzoek naar iets anders. Wat wij maken is meer dan alleen theater. Ons uitgangspunt is echt dat theater er niet is om naar te kijken, maar om over door te praten. Je verlaat het stuk – ook in de open lucht – geprikkeld. Zo doen we ook jaarrond onderzoek en proberen we echt de verbinding te zoeken met Leidsche Rijn. Die connectie met de buurt is heel belangrijk.”
Om een idee te geven van de soort voorstellingen die dit gezelschap maakt: begin juli stond het NUT nog op het Berlijnplein met de dubbelvoorstelling Belofte maak schuld en de Kapitalisten. In Belofte maakt schuld gingen Martin Rombouts en Greg Nottrot op zoek naar de betekenis van geld en verantwoordelijkheid. Kun je met 120.000 euro de wereld redden? Greg verzamelde overtollig kapitaal en onderzoekt hoe nu verder in een gesprek over geld, moraal en schuldgevoelens. Na een frietje mét schoof het publiek aan voor de Kapitalisten. Op Oerol spraken acht getalenteerde makers de visionaire vermogenden en experts over een nieuw kapitalistisch systeem: op het Berlijnplein zag je daar het resultaat van.
Ben je benieuwd naar het werk van het NUT? Van 4 t/m 21 september spelen ze Doekje voor het bloeden, een muzikale tragikomische voorstelling met driegangendiner, bij Podium Hoge Woerd. In deze voorstelling strijden vijf acteurs met de beste bedoelingen om jouw barmhartigheid. Niet voor zichzelf, maar om de dakloze Willem te redden. Het is een scherpe, humorvolle voorstelling over hulp, goede bedoelingen en de vaak bizarre verhalen achter armoede. Bij alle voorstellingen reist ook ‘The Giftshop’ mee: een museumwinkel waarin kunst wordt verkocht om schulden af te lossen van een ander. Hier koop je niet zomaar kunst en merchandise: je draagt direct bij aan het aflossen van andermans schulden. Het blijkt de leukste plek om te geven en te nemen, want na het eerste weekend Oerol staat de teller al over de 20.000 euro in afgeloste schuld.
De Buurtwerkkamer is geopend van maandag tot vrijdag, 10.00-17.00 uur. In de maand augustus is de locatie in Leidsche Rijn (Berlijnplein 522) gesloten, maar kun je wel contact opnemen via de mail. Meer informatie via buurtwerkkamerhartvoorleidscherijn.nl of mail naar beatriz@buurtwerkkamer.nl Voor meer informatie en kaartjes van Het NUT: het-nut.nl/voorstellingen
Tekst: Kylie Fletcher
Fotografie: Geert Snoeijer (Oerol Festival 2025) en Neeltje Kleijn
